PRESENTATIE VAN 'PSAALMS & GEZANGEN' IN DE PETRUS EN PAULUSKERK TE LOPPERSUM De eerste gevallen sneeuw en de in bevroren mist geklede boomtakken zorgen op zaterdag 27 november 2010 voor een feeëriek schouwspel. Mensen die vandaag te voet bij de uit de 13de eeuw stammende en zich als een kathedraal verheffende Petrus en Pauluskerk arriveren, hebben zich dan ook extra warm gekleed. Op de parkeerplaats voor de kerk met zijn kloeke toren zoeken anderen naar de laatste vrije plek. Even later staan auto's ook geparkeerd in straten rondom. t Is me een hele drukte in het centrum van Loppersum, dat als handelswierde is ontstaan in de vroege middeleeuwen. Men is gekomen om op deze winterse middag getuige te zijn een unieke gebeurtenis, de presentatie van de bundel Psaalms & Gezangen. In het oktobernummer van de door de Liudgerstichten uitgegeven Nijsberichten, zegt de voorzitter van beriemenskemizzie, dominee Klaas Pieterman uit Niekerk, dat hij aanneemt dat er van dit liedboek in de eigen Groninger taal veel gebruik zal worden gemaakt tijdens de kerkdiensten, maar dat hij ook niet uitsluit dat er in huis uit gezongen zal worden. Maar daarnaast, zo concludeert de dominee, is het ook een boek waaraan de taalliefhebber zijn hart kan ophalen door het kijken naar de rijm, de rijmschema's als zodanig et cetera. Over de wijze waarop het tot stand is gekomen, laat hij in het blad nog weten, dat er door de berijmers vaak en veel is gezongen. Aanleiding daartoe waren dan niet zozeer de gezangen, want die kennen toch meestal wel een bekende melodie, maar de wijs van de psalmen. Hij nam derhalve regelmatig z'n blokfluit mee naar deze bijeenkomsten en zegt daar nu over: Noa n stuk of wat verzen haar we wies in de regel te pakken In dit door de stichting beschikbaar gesteld nummer van het blad, komt nog het een ander te sprake van hetgeen zich zoal binnen de berijmingscommissie heeft voorgedaan, en hier en daar geeft dat een wondermooi beeld van het Grunneger zijn. Zo lezen we bijvoorbeeld over het verslag van penningmeester Eddy Visser, ofwel zoals het in de eigen taal heet verslag van sinterij, dat hij op die bewuste bijeenkomst in Zevenhuizen z'n toehoorders laat weten dat er een aantal subsidieaanvragen de deur zijn uitgegaan. Echter dat men verwacht dat het voor dit werk benodigd bedrag van € 25.000,- er wel zal komen. Typerend zijn vervolgens de slotwoorden: Wie heuren wel van de brand as t zo wied is. Of hoe de voorzitter, na het uitspreken van een dankwoord aan medewerkers en anderen die gekomen zijn, de vergadering sluit en ze dan vervolgens allemaal uitnodigt veur n klokje en veur broodeten. Het tekent de goede sfeer! Binnen in de kerk zijn inmiddels zo goed als alle beschikbare plaatsen bezet. De klok wijst even na half drie wanneer na een korte inleiding de voorzitter van de Liudgerstichten en oud-winnaar van de K. ter Laan Prijs, dominee Engel Jan Struif , het woord neemt. De door hem uit het hart gesproken woorden vormen het begin van een door parels aaneengeregen middag. Toespraken zijn kort en bondig. Nergens verliest men zich in een brij van nietszeggende woorden. t Is ja op zien Grunnegs! Het geheel heeft ook een zeer hoog muzikaal gehalte, met onder meer een improvisatie op het prachtige oude Hinsz-orgel door Pieter Pilon, voortreffelijke zang door Elisabeth Vink, Jan Martens en de Riepster Cantorij onder leiding van Henk de Vries. Afgewisseld door samenzang en de voordrachten door Janka Rubingh, Jan Siebo Uffen, Reinder Willem Hiemstra en Aly Freije. Psalmen worden gelezen door Greetje Marquering en Tonnis Musschenga. Over het door de genoemde dichters zelf voorgedragen werk valt nog te zeggen dat het is opgenomen in het bij het liedboek uitgegeven dichtbundeltje Dichter bie Psaalms. We horen dat dit, in tegenstelling tot het liedboek, in een beperkte oplage is gebeurd. Iets dat wij zelf betreuren, want de in deze bundel opgenomen juweeltjes verdienen zeer zeker een breder publiek. Ongeveer halverwege het aansprekend programma, reikt dominee Pieterman het eerste exemplaar van Psaalms & Gezangen uit aan één van de mensen die reeds vanaf het prille begin deel heeft uitgemaakt van de berijmingscommissie, Henk Baas. Het levert hem naast het liedboek een langdurig en bijzonder warm applaus van de aanwezigen op. Om aan te geven hoezeer dit laatste verdiend is, dienen we ver terug te gaan in de tijd. Naar het jaar 1959, toen de berijmingscommissie werd ingesteld door de Culturele Raad van de provincie Groningen. Voorzitter werd de in 1983 overleden dichter en prozaïst Jan Boer. Henk Baas werd secretaris en bleef dat gedurende de gehele periode. De eerste commissieleden waren toen de auteur Jo Bolhuis († 2003), theoloog en geschiedkundige Ite Hamming († 1975), auteur Kornelis Mulder, schrijver van verzen en samensteller van de bundel Klienkralen († 1978), schrijver en dichter Jan S. Niehoff, de taalkundige professor dr. Albert Sassen en Elisabeth Vinhuizen, die ook verzen schreef († 1987). Eveneens overleed in 2004 het commissielid Donald F. Faber. Jan Niehoff en dr. Albert Sassen zagen zich gedwongen om de commissie te verlaten in verband met hun eigen drukke werkzaamheden. Van de mensen die hen later opvolgden, noemen we met evengroot respect de in 1988 overleden pastoor Bernhard Röben en ds. Foppe Offeringa die in 1997 is heengegaan. Dominee Klaas Pieterman en Henk Baas Tegenwoordig zijn het Henk Baas, Greetje Marquering, Tonnis Musschenga en de huidige voorzitter, dominee Klaas Pieterman, die deel uitmaken van de berijmingscommissie. Eerst nog ondergebracht bij de Stichting Grunneger Toal, maar later als onderdeel van de Liudgerstichten die mede naam maakte met de vertaling van de Bijbel in het Gronings. Toen dit laatste in gang was gezet, werd er een aparte commissie ingesteld om de onberijmde psalmen uit het Hebreeuws in het Gronings te vertalen. Elke psalm die gereed gekomen was, werd ter hand gesteld van de berijmingscommissie die vervolgens vanuit die tekst de psalm ging berijmen. Door die werkwijze hebben de berijmde psalmen voor een deel dezelfde woordenschat en dezelfde beeldspraak als de onberijmde. Met de completering van deze vertaling in onze eigen Grunneger toal  is er aan de lange historie van psalm en gezang een nieuw hoofdstuk toegevoegd. Begonnen in de zestiende eeuw in Straatsburg en Genève met grote namen als Johannes Calvijn, de dichters Clément Marot en Theodore de Bèze, en componist Loys Bourgeois. Geschreven in het Frans, toen de volkstaal. Vele vertalingen ervan zouden volgen. En daar is dan nu, dankzij de tomeloze inzet van velen, een Groninger uitgave aan toegevoegd. Wanneer de presentatie ten einde is, wijst dominee Klaas Pieterman erop dat het liedboek Psaalms & Gezangen en de genoemde dichtbundel Dichter bie Psaalms vanaf nu in de kerk verkrijgbaar zijn. En meteen wordt het duidelijk hoezeer de mensen hiernaar hebben uitgekeken. Binnen een mum van tijd staan ze in de rij bij het stalletje waar het wordt verkocht. En niet één voor één. Nee, ze gaan soms per vijven tegelijk over de tafel. De jonge verkoper verontschuldigt zich tegenover mij dat hij er geen oog op kan houden wie er aan de beurt is. Even later is de dichtbundel reeds uitverkocht! Het liedboek kent vele kopers De dichtbundel is al spoedig totaal uitverkocht In de trein op weg naar huis lezen we de meegekregen woorden van dominee Klaas Pieterman nog eens en beseffen hoe groot het cultureel erfgoed is dat we nu met ons meedragen naar huis. De bundel bevat naast de 150 psalmen van het Geneefse psalter ook nog eens 356 gezangen. Het merendeel ervan komt uit het Liedboek voor de kerken, aangevuld met nog een paar uit de Hervormde bundel '38 en de bundel van de Nederlandse Protestantenbond. Ook zijn er een aantal nieuwere in opgenomen, uit de Gezangen voor Liturgie en uit Tussentijds. Ze zijn afkomstig uit de Nederlandse schat der eeuwen of behoren tot het Engels en Duits erfgoed. In soms ver achter ons liggende perioden geschreven voor de gebruikelijke liturgische jaargetijden en voor kerkelijke rituelen zoals doop en avondmaal. De dominee besluit de door hem persoonlijk geschreven uitleg met de verklaring dat samenstellers en berijmers een bundel hebben willen presenteren waaruit gezongen wordt, maar die ook zeker als poëzie gelezen kan worden. Liedboek: 'Psaalms & Gezangen' - Liudgerstichten Uitgeverij Jongbloed, Heerenveen © ISBN 978-90-6539-345-6  NUR 709 Voor meer foto's, klik hier Zie ook: Liudgerstichten  Naar Psalmen en Gezangen in het Gronings © 2010 Trankiel