HET ONBEKENDE RUSLAND IN GRONINGER MUSEUM Indrukwekkende tentoonstelling markeert heropening In zijn inmiddels vijftienjarig bestaan verwelkomde het Groninger Museum een aantal bezoekers dat de stoutste verwachting verre heeft overtroffen. Gezien de sporen die dit heeft nagelaten, werd besloten om het postmodernistisch gebouw op het Museumeiland te revitaliseren. Alhoewel op 12 april 2010 de deur voor het publiek werd gesloten, kon de museumbezoeker nog wel op het Groninger Museum blijven rekenen. Voor al die kunstliefhebbers had men namelijk in het oude museum aan de statige Praediniussingel een boeiende overzichtstentoonstelling ingericht: '100 Jaar Verzamelen 1894-1994'. In het museum worden onderwijl de publiekruimten geoptimaliseerd en krijgt het geheel stap voor stap zijn oorspronkelijke glans weer terug. Bij het langslopen ontwaart men voor de ramen nog de nodige verfbussen, maar echt lang zal het nu toch niet meer duren. Op zondag 19 december zal de heropening plaatsvinden en kan men met eigen ogen gaan zien waartoe deze revitalisatie van het Groninger Museum heeft geleid. Eén ding is al wel zeker: Een aangekondigde sluiting van acht maanden, betekent in Groningen acht maanden dicht. Geen dag langer! Oriëntalisme uit 19de en vroeg 20ste eeuw Het Groninger Museum heeft inmiddels naam gemaakt met grote exposities van kunst uit Rusland: 'Het geheim van Rusland - Ilja Repin' – 'Russische sprookjes, volksverhalen en legenden' – 'In dienst van Diaghilev' ..... En ook voor de heropening heeft men met de tentoonstelling 'Het onbekende Rusland. Oriëntalistische schilderkunst 1850 - 1920' wederom schitterende kunst uit dat deel van onze wereld in huis gehaald. Er zullen meer dan 100 kunstwerken zijn te bewonderen uit Rusland, Oezbekistan en Armenië. De uit de 19de en vroeg 20ste eeuw daterende werken geven als geheel een zeer divers beeld van het oriëntalisme in deze periode. Vooral Oezbekistan vormde in de 19de eeuw een inspiratiebron voor Russische schilders. Zij lieten zich inspireren door de geschiedenis en cultuur van het land, dan wel door het landschap. Dit leidde ertoe dat velen besloten om zich er ook daadwerkelijk te vestigen. Het laatste kan niet worden gezegd van Vasili Vereshchagin ( 1842-1904 ), die vooral grote bekendheid geniet door zijn oorlogsscènes. Nadat hij was afgestudeerd aan de kunstacademie, begaf de 22-jarige Vasili zich naar Parijs. Zelf verkoos hij echter het veel hardere militaire leven, iets waarvoor hij feitelijk ook was opgeleid. Het was mede daardoor dat hij legers kon vergezellen op hun veldtochten. Niet om te vechten, maar te schilderen. Daarbij gedreven door de gedachte dat hij door het in verf vastleggen van al die oorlogsverschrikkingen, de vrede dichterbij zou kunnen brengen. Vereshchagin, die gedurende langere tijd buiten Rusland woonachtig was en er ook geen enkele moeite mee had om Amerikaanse troepen te vergezellen, zou ver van huis een zeemansgraf krijgen. Een lot dat hij tijdens de Russisch-Japanse oorlog ( 1904-1905 ) tegemoet voer aan boord van het vlaggenschip 'Petropavlovsk' dat onder commando stond van viceadmiraal Stepan Makarov. Op13 april 1904 liep het schip ter hoogte van het Chinese Port Arthur op een van de zeemijnen die er door de Japanse marine waren gelegd. Een jaar later zouden de Russen compleet worden verrast door een uitgekiende actie van de Japanse admiraal Heihachiro Togo. In de Zeeslag bij Tsuhima vernietigde deze alom bewonderde zeeheld tweederde van de Russische Oostzeevloot, waarmee de oorlog feitelijk was beslist. Vasily Vereshchagin zijn werk werd niet vaak geëxposeerd. Daarvoor werd het door menigeen als veel te expliciet beschouwd. Dat gaat niet op voor de werken van de Russische schilders die Oezbekistan verkozen als land om in te wonen en te werken. Veel van de binnenkort in het Groninger Museum getoonde werken zijn afkomstig uit de hoofdstad Nukus. Daar, diep weggestopt in de Oezbeekse woestijn, bevindt zich het museum van moderne schilderkunst: The Nukus Museum. Ook een interessant thema in deze tentoonstelling is de rijke traditie van de Armeense schilderkunst en haar banden met Rusland. Centraal staat daarin het werk van Martiros Sarian ( 1880-1972 ), die zijn opleiding kreeg in Moskou. Deze eminente kunstenaar, die in zijn werk sterk werd beïnvloed door Paul Gauguin en Henri Matisse, portretteerde vele bijzondere figuren uit de Armeense cultuur. Uit de door hem gemaakte schilderijen spreekt een nieuwe taal gebaseerd op heldere kleuren. Na zijn overlijden op 5 mei 1972 in Jerevan, werd zijn woning als museum ingericht. De werken die in het Groninger Museum van hem worden getoond, komen uit de Nationale Galerie van Armenië in Jerevan en uit het Staats Tretjakovmuseum in Moskou. Vasili Polenov: Aan het meer van Gennesaret 1888. Olieverf op doek, 79,7 x 159 cm Nationaal Tretjakovmuseum Moskou Noemenswaardig zijn eveneens de andere vier thema's: Symbolische voorstellingen, het Bijbelse oosten, lokale oosterse kunstenaars en de oriëntalistische motieven tussen twee revoluties. De tentoonstelling gaat ook nader in op hoe de Russische overheersing en onderwerping van het oosten gezien moet worden in de culturele, sociale en politieke context van die tijd. In het thema van de sterke opkomst van het oriëntalisme in Rusland in de 18de eeuw staat de confrontatie met het verleden en de constructie van de toekomst centraal. Het Bijbelse oosten wordt op deze grootse tentoonstelling vooral vertegenwoordigd door werken van de landschapsschilder Vasili Polenov ( 1844-1927 ), die grote reizen maakte naar het toenmalig Palestina en behoort tot de groep van Russische schilders die voor het eerst en plein air schilderden. Plaatselijke oriëntale kunstschilders van wie werk wordt getoond, zijn afkomstig uit de Kaukasus en Centraal Azië. Het sluitstuk van de tentoonstelling wordt gevormd door Evgeni Lansere's zeven meter lang schilderij 'De volken van Rusland'. Een waar monumentaal werk! 'Het onbekende Rusland'  19 december 2010 t/m 8 mei 2011  In het Groninger Museum Deze tentoonstelling wordt mogelijk gemaakt door: De Stichting Fonds Kunst en Economie, een initiatief van VNO-NCW Noord en het Groninger Museum. Het project wordt medegefinancierd door het Samenwerkingsverband Noord-Nederland en EZ/Kompas. Links: Martiros Sarian: Meisjeshoofd 1912. Tempera op doek 70,5 x 53,5 cm - Nationaal Tretjakovmuseum Moskou Foto's: Beschikbaar gesteld door het Groninger Museum Zie ook: Het Groninger Museum Naar hoofdartikel

© 2010 Trankiel